Y Casgliad Canolog

Coeden Gorc Tsieineaidd (enw cyffredin)
What3words: ///Chin.fled.oval
Rhif Tag : 3120
Enw Botanegol: Ffelodendrwn Tseiniaidd
Blwyddyn ennill statws mwyaf o’i math yn gyntaf: 2023
Mwyaf o’i math o ran uchder, cwmpas, neu’r ddau: G
Blwyddyn Plannu: 1950-55
Plannwyd gan: W.Nelmes y Cyntaf

Disgrifiad byr: Mae Ffelodendron Tseiniaidd yn goeden sy’n lledaenu’n eang hyd at tua 15 metr o uchder. Mae ganddi ddail wyrdd tywyll, lledraidd, asgellog, hyd at 38cm o hyd ac mae’n cynnwys saith i dair ar ddeg dalennig hirfaith. Maen nhw’n troi’n felyn yn yr hydref. Mae blodau gwyrdd-melyn, gostyngol yn ymddangos yn gynnar yn yr haf, a ddilynir ar goed benywaidd gyda ffrwythau tebyg i aeron du sy’n aeddfedu yn yr hydref.

Aur y gaeaf
///Manage.popped.boots
2372
Malus baccata, 2023, U + C, Anhysbys, Anhysbys

Mae Malus baccata yn goeden fach i ganolig, sy’n tyfu hyd at 15 metr o uchder. Mae ganddi siâp crwn sy’n lledaenu’n eang gydag oedran. Mae’r rhisgl yn frown ac wedi cracio’n agos, ac mae’r dail yn wyrdd, yn eliptig o ran siâp. Mae blodau gwyn persawrus o flagur pinc yn ymddangos yng nghanol y gwanwyn gyda’r dail newydd. Mae’r ffrwythau yn fach, yn debyg i aeron, ac yn felyn neu’n goch llachar.

Exzcellenz thiel crab
///Twist.assure.perky
2382
Malus scheideckeri ‘Exzcellenz thiel’, 2023, G, 1950au, W.Nelmes y Cyntaf

Mae Malus scheideckeri ‘Excellenz Theil’ yn goeden fach gyda chorff pendiliog iawn. Mae ganddi flodau lled-ddwbl, pinc dwfn yn eu blagur gan agor yn binc wyn.

Ceiriosen Ichiyo
///Posed.rents.score
2533
Prunus ‘ichiyo’, 2023, C, 1990-91, M.Frazer

Mae Prunus ‘Ichiyo’ yn goeden fach, sy’n lledaenu hyd at 8 metr o uchder a lled, gyda phrif ganghennau esgynnol. Mae ei ddail ifanc yn frown gwelw neu’n efydd ysgafn, yn fuan i droi’n wyrdd, ac yn troi’n goch ac oren yn yr hydref. Mae’r blodau’n binc golau, yn y pen draw yn pylu i wyn. Mae’n mewn clystyrau am eu lawr â choesynnau hir yng nghanol y gwanwyn. Ystyr ‘Ichiyo’ yw ‘un ddeilen’ yn Siapaneëg, cyfeiriad at bistil tebyg i ddeilen yng nghanol y blodyn.

Ceiriosen Senyllt
///Money.flash.pulse
2553
Prunus sargentii ‘ Rancho’, 2023, U(Cymru)+C, 1992, Anhysbys

Mae’r cyltifar Americanaidd hwn yn debyg iawn i’r rhywogaeth ond mae’n llai o ran maint ac mae ganddo goron unionsyth, siâp fâs. Mae dail yn ymddangos yn lliw copr-frown, ac yn troi’n wyrdd yn yr haf. Mae lliwiau’r hydref yn goch ac oren tanllyd dymunol. Yng nghanol mis Ebrill, mae blodau pinc yn gorchuddio’r goeden, ac yna tyfa ffrwythau oren sgleiniog, coch a phorffor-ddu. Cadarn.

Pren Afal Sur Melyngrwn
///Rounds.manliness.roof
2376
Malus ‘Melyngrwn’, 2023, U+C, 1991-92, M.Frazer

Mae Malus ‘Melyngrwn’ yn goeden fach, sy’n lledaenu gyda changhennau gostyngol. Mae ei dail yn agor yn wyrdd llwyd yn y gwanwyn ac yn aeddfedu i wyrdd llachar. Mae blodau gwyn wedi’u fflysio â phinc yn ymddangos ddiwedd y gwanwyn gyda’r dail. Mae’r ffrwythau yn afalau crwn 2 i 3cm, melyn gyda fflysio coch-oren

Pren Afal Sur Cheltenham
///Region.cook.handy
2371
Malus ‘Cheltneham’, 2023, G, 1960au, W.Nelmes y Cyntaf

Nid oes unrhyw ffynonellau gwybodaeth wedi’u canfod ar gyfer Malus ‘Cheltenham’. Gwyddys bod dwy enghraifft o’r cyltifar hwn yn bodoli, un ym Mharc Bute, Caerdydd a’r llall yng Ngerddi Dyffryn, Bro Morgannwg. Cofnodwyd yr enw ar gyfer Parc Bute ar gynlluniau plannu a luniwyd â llaw yn y 1950au a wnaed gan William Nelmes y Cyntaf, a blannodd yr ardd goed o ddiwedd y 1940au tan ganol y 1960au. Yng Ngerddi Dyffryn, ym 1997, roedd ar label hen ei olwg ar y goeden. Credir i’r ddwy goeden gael eu plannu yn y 1960au.

Cypreswydden Monterey ‘Donald Gold’
///Often.sofa.shark
2375
Cupressus macrocarpa, 2023, U(Cymru) + C, Anhysbys, Anhysbys

Mae Cupressus macrocarpa ‘Donard Gold’ yn amrywiad o’r gypreswydd Monterey Cupressus macrocarpa sy’n frodorol i Galiffornia. Mae’n goeden ganolig, gonigol gyda dail nas ysgubir o felyn euraidd dwfn.

Pen Afal Sur Frau luise dittmann
///split.sculpture.squad
2401
Malus ‘Frau Luise Dittmann’, 2023, U(Cymru) + C, Anhysbys, Anhysbys

Mae gan Malus ‘Frau Luise Dittmann’ flodau pinc mawr, dwbl tua 3cm mewn diamedr. Mae’r ffrwythau’n felyn a thua 2.5cm

Pren Afal Sur Oporto
///Doctor.shout.rush
2409
Malus x Purpurea ‘Oporto’, 2023, C, 1950au, W.Nelmes y Cyntaf

Mae Malus x purpurea ‘Oporto’ yn cynnwys blodau gwanwyn coch llachar, dail porffor coch a ffrwythau porffor coch bach.

Pren Afal Sur dail Draenen Wen
///Scar.pines.porch
2428
Malus x sublobata, 2023, U+C (Cymru), 1950au, W.Nelmes y Cyntaf

Mae Malus x sublobata yn goeden byramidaidd fach. Mae ei dail yn gul-eliptig (4 i 8cm o hyd), yn gulach na’r rhan fwyaf o brennau afal a chyda llabedi achlysurol ar dwf newydd. Mae’r blodau’n 4cm ar draws ac yn binc golau, ac fe’u dilynir gan ffrwythau melyn-oren.

Onnen
///Deeper.haven.values
2788
Fraxinus excelsior ‘Geessink’, 2023, U+C, 1988, M.Frazer

Mae Fraxinus excelsior ‘Geessink’ yn goeden eithaf tal gyda boncyff da, ychydig yn blyg, unionsyth. Uchder 15 – 20 m. Ar y dechrau mae’r goron yn byramid cul, yn ddiweddarach yn hirgrwn llydan a bron yn grwn. Mae gan y ddeilen gyfansawdd, asgellog bob yn ail, 9 – 11 dalennig, yn wyrdd tywyll mat a gwyrdd golau oddi tano.

Onnen Cardinal Royal Montain
///Give.gained.exit
2623
Sorbus aucuparia, 2022, U (Cymru) + G, 1990, Anhysbys

Mae Sorbus aucuparia yn goeden fach i ganolig, fel arfer tua 15 metr o uchder ac yn anaml hyd at 25 metr. Mae ganddi siâp troellog agored a rhisgl llwyd llyfn, ariannaidd. Mae’r dail yn asgellog, sy’n cynnwys 11 i 19 dalennig miniocddant, rhywfaint yn hirsgwar, gyda phob dalennig tua 5cm o hyd a minfylchog bron i’w sail. Maent yn wyrdd tywyll uwchben a llwyd-wyrdd a gwlanog oddi tanynt.

Ceiriosen Bryn Gwyllt
///Ears.zoom.glaze
2589
Prunus jamasakura , 2023, C, Anhysbys, Anhysbys

Coeden lydan gyda dail gwyrdd tywyll, hirgrwn, yn efydd yn y gwanwyn, a’n goch a melyn yn yr hydref. Yng nghanol i ddiwedd y gwanwyn mae digonedd o flodau sengl, gwyn, siâp cwpan mewn clystyrau bach, ac yna ffrwythau bach, coch tywyll, tebyg i geirios

Gwernen Maximowiczi
///stocks.types.moves
2477
Alnus maximowiczii, 2023, U+C (Cymru), 1989-90, M.Frazer

Mae Alnus maximowiczii yn goeden fach, yn aml gyda ffurf a choesau llwyn-aidd. Gall gyrraedd 9 – 12 m o uchder ac mae ganddi risgl llwyd. Mae’r dail yn fawr, siâp calon, yn wyrdd llachar sgleiniog ac â daint mân. Mae’n blodeuo ar ddiwedd y gwanwyn. Mae’r blodau gwrywaidd yn gynffonnau ŵyn bach byr, melynaidd tua 5cm o hyd, tra bod y blodau benywaidd yn fyr a choch/marŵn.

Gwernen Miyama
///Listed.corn.trim
2498
Alnus fauriei, 2022, H + G, 1992, Anhysbys

Mae Alnus fauriei yn goeden fach gyda dail nodedig. Mae’r rhain yn llyfn, yn wyrdd sgleiniog, yn ddanheddog ac yn siâp lletem llydan neu bron yn grwn. Mae eu maint yn amrywio ond gall fod hyd at 10cm o hyd a 13cm ar draws. Mae’r blodau yn gynffonnau ŵyn bach llachar, hyd at 17cm o hyd, yn ymddangos yn gynnar yn y gwanwyn cyn i’r dail ddod i’r amlwg.

Ceiriosen ‘Sumizome’
///Trip.cheese.makes
2439
Prunus ‘Sumizome’, 2023, U(Cymru) + C, Anhysbys, Anhysbys

Cyflwynwyd Prunus ‘Sumizome’ fel y’i tyfir ym Mhrydain gyntaf gan Collingwood Ingram o Ardd Goed ARnold ym Mhrifysgol Harvard, Boston, Massachusetts, UDA. Disgrifiodd Ingram hi fel coeden siâp fâs hyd at 6 metr o uchder, ei dail ifanc yn efydd-wyrdd i wyrdd tywyll. Mae’r blodau’n ddwbl, gyda deuddeg i bedwar ar ddeg o betalau a 4.7cm mewn diamedr. Maent yn borffor-pinc yn eu blagur, gan ddod yn binc meddal.

Aliso
///Wallet.moon.notes
2447
Alnus acuminata, 2023, U(Cymru)+C, 1993-4, M.Frazer

Mae Alnus acuminata yn frodorol i ranbarthau mynyddig Canol a De America, yn tyfu hyd at 25 metr o uchder gyda choron pyramidaidd. Mae ganddi risgl llyfn, llwyd-frown. Mae’r blodau gwrywaidd yn gynffonnau ŵyn bach pendilog hyd at 12cm o hyd, tra bod y blodau benywaidd yn wyrdd ac yn debyg i gonwydden fach. Maent yn datblygu i mewn i ffrwythau brown coediog 2cm o hyd sy’n cynnwys llawer o hadau, ac maent yn aros ar y goeden ar ôl i’r hadau wasgaru.

Ceiriosen ‘Sunset Boulevard’
///price.tests.rinse
2438
Prunus ‘Sunset Boulevard’, 2023, U(Cymru) + C, 1995, M.Frazer

Mae Prunus ‘Sunset Boulevard’ yn goeden gul, gonigol i ddechrau, ond mae’n ehangu gydag oedran i siâp mwy hirgrwn. Gall dyfu i tua 12 metr o uchder. Mae ei dail yn eliptig a chanolig eu maint am geiriosen. Maent yn blaguro’n gopa o ran lliw, gan droi’n wyrdd ac o’r diwedd melyn euraidd yn yr hydref. Mae blodau mawr (4cm ar draws) yn ymddangos gyda’r dail ifanc. Mae arnynt dameidiau gwyn gyda phinc ar yr ymylon, yn cael eu dal ar y goeden mewn parau, ac yn para’n hirach na llawer o geirios eraill.

Pisgwydden
///mint.social.parent
2317
Tilia chingiana, 2023, U+C, 1992, Anhysbys

Mae Tilia chingiana yn goeden gollddail sy’n tyfu i 15 m o uchder, ei rhisgl yn llwyd a llyfn. Mae dail calonffurf yn cael eu gwrthbwyso ar y sail, 5–10 cm o hyd, ac yn cael eu cario ar betiolau 2.5–4.0 cm. Yn Tsieina, mae’r blodau’n blodeuo yn ystod Mehefin a Gorffennaf. Mae’r hadau’n tyfu’n unigol neu mewn parau, ac maent yn gymharol fawr, ar gyfartaledd 12 mm o hyd gan 8 mm o ddiamedr; dros bedair gwaith maint hadau’r bisgwydden dail bach.