Ash (enw cyffredin)
What3Words ///plug.shape.save
Rhif Tag : 1788
Enw Botanegol: Fraxinus excelsior ‘Stricta’
Blwyddyn ennill statws mwyaf o’i math yn gyntaf: 2023
Mwyaf o’i math o ran uchder, cwmpas, neu’r ddau: U + C
Blwyddyn Plannu: Anhysbys
Plannwyd gan: Anhysbys
Disgrifiad byr: Mae gan y goeden hon impiad amlwg, a chredir mai hi oedd y ‘Jaspidea’ cyltifar, ond nid yw wedi dangos lliw disgwyliedig yr hydref o ‘Jaspidea’. Mae’n fwy na thebyg mai’r ‘Stricta’ cultivar sydd â’r arferiad cul, unionsyth a ddangosir gan y goeden hon.
Nyten Siapan
///really.arena.crops
1835
Pterocarya rhoifolia, 2023, U + C (Cymru), 1993, Anhysbys
Coeden olygus, gyda changhennau eang wedi’u gwisgo mewn dail adeiniog hir. Mae Cynffonnau Ŵyn Bach pendilaidd o flodau gwyrdd hyfryd yn addurno’r canghennau yn ystod misoedd yr haf. Yn wahanol i aelodau eraill o’r teulu cnau Ffrengig, nid yw rhew hwyr yn effeithio arni, ac mae hefyd yn tyfu’n gynt. Yn blodeuo ym mis Mehefin, mae’r goeden yn dwyn cnau asgellog, bwytadwy ag un hedyn ynddynt.
Llwyfen Euraid Siberia
///Risk.milky.bigger
1907
Ulmus pumila ‘Aurescens’, 2023, U+C, Anhysbys, Anhysbys
Mae llwyfen Siberia yn blanhigyn unigryw y gellir ei drin fel coeden ac fel llwyn, yn dibynnu ar yr amrywiaeth a’r arddull gofal. Nid yw’n anodd a gall dyfu mewn unrhyw bridd fwy na heb.
Derwen Twrci neu Derwen Awstralia
///smashes.tables.brass
1971
Quercus Cerris ‘Marmor Star’, 2023, U + C (Cymru), 1989, M. Frazer
Mae’r goeden hon ar ben deheuol y grŵp Afal, ger y gamlas. Yn gyltifar o dderwen Twrci (Quercus cerris) fe’i nodweddir gan ei dail brithwedi’u torri’n ddwfn, â fflachiau gwyrdd golau.
Pren Afal Sur Chilko
///handed.tribune.curl
1954
Malus ‘Chiko’, 2023, U + C, Anhysbys, Anhysbys
Coeden fach gyda choron ymledol. Mae ei dail yn hirgrwn, yn borfforaidd ar y dechrau, yn wyrdd tywyll pan fyddant yn aeddfed. Yng nghanol y gwanwyn mae blodau mawr, coch-binc hyd at 4.5cm o led, sy’n cael eu dilyn gan bren afal sur mawr (4cm). Mae’r rhain yn goch dwfn ac yn sgleiniog, ac maent yn aeddfedu ym mis Awst. Mae’r ffrwythau’n cael eu cynhyrchu bob yn ail flwyddyn. Caiff Malus ‘Chilko’ ei enw o Lyn Chilko
Pisgwydden Chelsea Sentinel
///Sleeps.rising.cliff
2262
Tilia tomentosa ‘Chelsea sentinel’, 2023, U+C (Cymru), 1988, Anhysbys
Mae Tilia tomentosa ‘Chelsea Sentinel’ yn gyltifar o’r bisgwydden Arian, Tilia tomentosa, coeden fawr hyd at 30 metr o uchder, gyda siâp pyramidaidd eang a dail crwn, siâp calon. Mae ganddyn fin arnynt, yn wyrdd tywyll oddi uchod ac ariannaidd gwyn-tomentose oddi tano. Mae’r blodau’n wyn gwelw, wedi’u cynhyrchu mewn clystyrau ddiwedd yr haf. Mae gan Chelsea Sentinel siâp colofnol amlwg, canghennau wylofus a dail â bonion hir.
Celynnen highclere
///Picked.pizza.descended
2019
Llex x altaclerensis, 2023, U, 1950-55, W. Nelmes y Cyntaf
Mae Ilex x altaclerensis ‘Nigrescens’, Celynnyn Highclere, yn groes rhwng I. aquifolium a I. perado. Mae’n tyfu i tua 10 metr o uchder ac mae ganddi ddail sgleiniog llydan heb unrhyw ddrain neu gyda nifer fach o ddannedd miniog. Fel celynnen wrywaidd nid yw’n cynhyrchu unrhyw ffrwythau.
Bedwen Erman
///Vibe.tools.funded
2042
Betula ermanii, 2023, U (Cymru) + C, 1966-67, W. Nelmes y Cyntaf
Mae Betula ermanii yn goeden ganolig ei maint sy’n tyfu i tua 22 metr, gyda choron eithaf conig sy’n troi’n siâp cylch ar goed aeddfed. Mae gan y boncyff risgl hufennog-gwyn, weithiau’n bincaidd, sy’n plicio’n llorweddol, tra ar y canghennau mae’r rhisgl yn frown neu’n frown coch. Mae’r dail yn siâp calon, bras eu daint ac yn wyrdd llachar yn yr haf, gan droi’n felyn yn yr hydref., turning yellow in autumn.
Ceiriosen Mahaleb
///Cheer.smiled.give
2080
Prunus x fontanesia, 2023, U+C, 1988, M.Frazer
Credir bod Prunus x fontanesiana yn hybrid naturiol rhwng P. avium a P. mahaleb. Mae’n goeden sy’n tyfu’n gyflym sy’n cyrraedd 15 metr neu fwy o uchder. Mae’r dail yn wyrdd tywyll, yn hirgrwn i wyffurf, weithiau’n siâp calon, 7 i 12cm o hyd ac â daint mân. Mae’r blodau’n wyn, 2.5cm, yn ymddangos mewn clystyrau ym mis Mai. Mae’r ffrwythau’n loyw, yn faint ceirios bach a bron yn ddu.
Coeden ffa hybrid porffor
///Wash.hush.arrive
2091
Catalpa x erubescens ‘Purpurea’, 2023, U, 1990, M.Frazer
Mae Catalpa x erubescens ‘Purpurea’ yn gyltifar o Catalpa x erubescens, sydd ei hun yn hybrid o goeden ffa Indiaidd (C. bignonioides) a chatalpa melyn (C. ovata). Mae ‘Purpurea’ yn goeden o faint canolig a nodweddir gan ei dail ifanc porffor tywyll iawn. Yn raddol mae’r rhain yn troi’n wyrdd tywyll wrth iddynt aeddfedu ond maent yn parhau’n dywyllach na’r math, ac maent yn cadw coesynnau porffor a gwythiennau porffor. Mae’r blodau’n 3cm ar draws, ac yn wyn gyda marciau oren a phorffor.
Coeden Bysedd y Cŵn
///Lovely.neck.reject
2196
Paulownia tomentosa, 2022, U+C, Anhysbys, Anhysbys
Mae Paulownia tomentosa yn goeden lydan, sy’n lledaenu gyda boncyff syth, sy’n tyfu hyd at 25 metr o uchder. Mae ganddi ddail mawr iawn (hyd at 35cm), siâp calon neu weithiau’n bumochrog, yn wlanaidd ar y ddwy ochr. Cynhyrchir blodau lelog persawrus-porffor sy’n debyg i fysedd y cŵn cyn y dail ar ddechrau’r gwanwyn. Mae’r ffrwyth yn hirgrwn, 3 i 4 cm o hyd, sy’n cynnwys nifer o hadau asgellog bach.
Nyten
///Walks.class.known
3337
Pterocarya x rehderiana, 2022, U + C, Anhysbys, Anhysbys
Mae pterocarya x rehderiana yn hybrid o’r nyten Cawcasaidd a Tseineaidd, Pterocarya fraxinifolia a Pterocarya stenoptera. Mae’n goeden fawr sy’n tyfu’n gyflym, hyd at tua 25 metr o uchder, yn aml gyda boncyff byr a choron eang iawn. Mae ei rhisgl yn llwyd ac wedi’i gribio’n agos, ac mae’r dail yn adeiniog, 20cm neu fwy o hyd, gydag un ar ddeg i un ar hugain dalennig.
Cedrwydd coch gorllewinol ‘Aurea’
///dairy.rescue.poet
3299
Plicata ‘Aurea’, 2023, G, Anhysbys, Anhysbys
Coeden fawr, fytholwyrdd, gul a phyramidaidd sy’n cyrraedd uchder o hyd at 35m. Cedwir y dail aromatig, sgleiniog, eurfelyn miniog mewn chwistrellau edlaes mawr ar ganghennau lledol sy’n mynd am eu fyny ar y pen.
Cypreswydden Lawson ‘Gold Lace’
///loft.loaf.shuts
3294
lawsoniana ‘Gold Lace’, 2023, U(Cymru)+C, 1992, Anhysbys
Mae Chamaecyparis lawsoniana yn goeden fawr, drwchus a chonigol sy’n cyrraedd uchder o fwy na 40m ym Mhrydain. Mae ei boncyff yn aml yn fforchog, ac mae ganddi risgl brown, bras. Mae’r dail yn amrywio o wyrdd tywyll i wyrddlwyd ac mae’n cynnwys chwistrellau tebyg i ffan a all ostwng ar y pen. Wedi’u gwasgu, mae gan y dail arogl sy’n debyg i arogl persli neu resin. Mae’r dail yn bwyntiog er nad yn bigog, ac oddi tanynt mae ganddynt streipiau llwyd/gwyn ar hyd y cymalau. Mae’r edafedd dail yn 1.8mm o led.
Celynnen highclere
///vibrate.composers.funds
1804
Ilex x altaclerensis ‘Nigrescens’
2023, G, 1905-55, W Nelmes y Cyntaf
Croes rhwng I. aquifolium a I. perado. Mae’n tyfu i tua 10 metr o uchder ac mae ganddi ddail sgleiniog llydan heb unrhyw ddrain neu gyda nifer fach o ddannedd miniog. Fel celynnen wrywaidd nid yw’n cynhyrchu unrhyw ffrwythau.
Manylion
Cyfarwyddiadau
Cyfarwyddiadau Parc ButeAtyniadau
- Wal Derfyn y Dwyrain
- Perllan Gymunedol Parc Bute
- Seiliau’r Oriel
- Ategweithiau’r Bont
- Pont Porth y Gorllewin
- Pont a Ffynnon Arglwyddes Bute
- Coed Campus
- Casgliad Y Gogledd
- Y Casgliad Canolog
- Casgliad De
- Ffynnon Ddŵr
- Ar y Bws Dŵr
- Caffi’r Tŷ Haf
- Ystafelloedd Te Pettigrew
- Caffi’r Ardd Gudd
- App ‘Love Exploring’
- Y Ganolfan Ymwelwyr
- Drws y Bobl
- Castell Caerdydd
- Parc Bute – i’r rhai ifanc eu ffordd
- Gardd Stuttgart
- Llwybrau Stori
- Taith Gweithgareddau Natur
- Camlas Gyflenwi’r Dociau
- Coedwigoedd Y Goredd Ddu
- Gardd Salad Caerdydd
- Gorsaf Dywydd
- Polyn Siarter Coed
- Taith Antur Bywyd Gwyllt
- Pedal Power
- Siop Blanhigion
- Cylch yr Orsedd
- Cychod Gwenyn
- Border Blodau
- Dôl yr Ystlumod
- Llwybr Chwarae Coetir
- Cerfluniau
- Llwybrau Darganfod y Tymhorau
- Llwybr Hanes – History Points (codau QR)
- Llwybr Coed i Deuluoedd
- Brodordy y Brodyr Duon
- Cafn y Felin
- Y Blanhigfa
- Wal yr Anifeiliaid
- Afon Taf
- Llwybr Ffitrwydd